Uçuk, ağzın yakınında veya yüzün diğer bölgelerinde oluşan kırmızı, sıvı dolu kabarcıklardır. Nadir durumlarda, parmaklarda, burunda veya ağız içinde uçuklar görünebilir. Genellikle kümeler halinde bir araya toplanırlar. Uçuklar iki hafta veya daha uzun süre devam edebilir.
Herpes simpleks adı verilen yaygın bir virüs uçuklara neden olur. Öpüşme gibi yakın temas yoluyla insandan insana bulaşabilirler. Yaralar, görünür olmadıklarında bile bulaşıcıdır.
Uçukların tedavisi yoktur ve uyarı vermeden geri dönebilirler. Uçukları tedavi etmek ve geri gelmelerini önlemek için bazı ilaçlar kullanılabilir.
Uçuk Neden olur?
Uçuklara herpes simpleks virüsü neden olur. Herpes simpleks virüsünün iki türü vardır. Herpes simpleks tip 1 virüsü (HSV-1) genellikle uçuklara neden olur ve herpes simpleks tip 2 virüsü (HSV-2) genellikle genital herpes’e neden olur.
Gerçek yaralar, virüsün her iki formu için de görünüş olarak benzerdir. HSV-1’in cinsel organlarda yaralara ve HSV-2’nin ağızda yaralara neden olması da mümkündür.
Görünür uçuklar bulaşıcıdır, ancak görülemeseler bile yayılabilirler. Herpes simpleks virüsü olan kişilerle temasa geçerek bu virüsü kapabilirsiniz. Öpüşme, kozmetik ürünleri paylaşma veya yiyecek paylaşma yoluyla uçuk bulaşabilir. Oral seks hem uçukları hem de genital uçukları yayabilir.
Enfeksiyonun Tekrar Etmesi
Herpes simpleks virüsünü bir kez aldığınızda, tedavi edilemez, ancak yönetilebilir. Yaralar iyileştikten sonra virüs vücudunuzda uykuda kalır. Bu, virüs yeniden aktive olduğunda herhangi bir zamanda yeni yaraların ortaya çıkabileceği anlamına gelir.
Virüse sahip bazı kişiler, hastalık veya stres zamanları gibi bağışıklık sistemleri zayıf olduğunda daha fazla enfekte olduklarını bildirmektedir.
Uçuk Belirtileri Nelerdir?
Uçuk oluşmadan birkaç gün önce dudaklarınızda veya yüzünüzde bir karıncalanma veya yanma hissi fark edebilirsiniz. Bu tedaviye başlamak için en iyi zamandır.
Ağrı oluştuğunda, sıvıyla dolu şişmiş, kırmızı bir kabarcık göreceksiniz. Genellikle ağrılı ve dokunulduğunda hassas olacaktır. Birden fazla yara mevcut olabilir. Uçuk iki haftaya kadar kalacak ve kabuklanana kadar bulaşıcı olacaktır. İlk uçuğunuz, herpes simpleks virüsüne yakalandıktan sonra 20 güne kadar ortaya çıkmayabilir.
Uçuk çıkarken aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasını da yaşayabilirsiniz:
- Ateş
- Kas ağrıları
- Şişmiş lenf düğümleri
Uçuk çıkarken herhangi bir göz semptomu geliştirirseniz derhal doktorunuzu aramalısınız. Herpes simpleks virüsü, hemen tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybına neden olabilir.
Uçuğun Aşamaları
Uçuk beş aşamadan geçer:
- Aşama: Karıncalanma ve kaşıntı, kabarcıklar patlamadan yaklaşık 24 saat önce ortaya çıkar.
- 2. Aşama: Sıvı dolu kabarcıklar belirir.
- 3. Aşama: Kabarcıklar patlar, sızar ve ağrılı yaralar oluşturur.
- 4. Aşama: Yaralar kurur ve kaşınmaya ve çatlamaya neden olur.
- 5. Aşama: Kabuk düşer ve uçuk iyileşir.
Uçuk Risk Faktörleri
Mayo Clinic’e göre, dünya çapındaki yetişkinlerin yüzde 90’ı herpes simpleks tip 1 virüsü için pozitif durumda. Virüse sahip olduğunuzda, belirli risk faktörleri onu yeniden etkinleştirebilir, örneğin:
- Enfeksiyon, ateş veya soğuk algınlığı
- Güneşe maruz kalma
- Stres
- HIV/AIDS veya zayıflamış bir bağışıklık sistemi
- Adet
- Şiddetli yanıklar
- Egzama
- Kemoterapi
- Diş hastalıkları
Öpüşerek, yiyecek veya içecekleri paylaşarak veya diş fırçası ve tıraş bıçağı gibi kişisel bakım ürünlerini paylaşarak uçuğun sıvısıyla temas ederseniz uçuğa yakalanma riskiniz vardır. Virüs taşıyan birinin tükürüğü ile temas ederseniz, görünür kabarcıklar olmasa bile virüs kapabilirsiniz.
Uçuk İle İlişkili Komplikasyonlar
Vücudunuz henüz virüse karşı bir savunma oluşturmadığından, herpes simpleksinin ilk kasılması daha ciddi semptomlara ve komplikasyonlara neden olabilir. Komplikasyonlar nadirdir, ancak özellikle küçük çocuklarda ortaya çıkabilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız hemen doktorunuzu arayın:
- Yüksek veya kalıcı ateş
- Nefes alma veya yutma zorluğu
- Akıntılı veya akıntısız kırmızı, tahriş olmuş gözler
Egzaması olan veya kanser veya AIDS gibi bağışıklık sistemini zayıflatan bir durumu olan kişilerde komplikasyonların ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Bu koşullardan herhangi birine sahipseniz, herpes simpleks virüsü kaptığınızı düşünüyorsanız doktorunuzla iletişime geçin.
Uçuk Nasıl Tedavi Edilir?
Uçukların tedavisi yoktur, ancak herpes simpleks virüsüne sahip bazı kişilerde nadiren salgın görülür. Soğuk yaralar geliştiğinde, onları tedavi etmenin birkaç yolu vardır.
Merhemler ve kremler
Uçuklar rahatsız edici hale geldiğinde, ağrıyı kontrol edebilir ve pensiklovir (Denavir) gibi antiviral merhemlerle iyileşmeyi destekleyebilirsiniz. Merhemler, ağrının ilk belirtileri ortaya çıkar çıkmaz uygulanırlarsa en etkili olma eğilimindedirler. Dört ila beş gün boyunca günde dört ila beş kez uygulanmaları gerekecektir.
Docosanol (Abreva) başka bir tedavi seçeneğidir. Bir salgını birkaç saatten bir güne kadar herhangi bir yerde kısaltabilen reçetesiz bir kremdir. Krem günde birkaç kez uygulanmalıdır.
İlaçlar
Uçuklar, asiklovir (Zovirax), valasiklovir (Valtrex) ve famsiklovir (Famvir) gibi oral antiviral ilaçlarla da tedavi edilebilir. Bu ilaçlar sadece reçete ile alınabilir.
Uçuklarla ilgili komplikasyonlar yaşıyorsanız veya salgınlarınız sıksa, doktorunuz size düzenli olarak antiviral ilaçlar almanızı söyleyebilir.
Evde yapılan ilaçlar
Semptomlar, yaraların üzerine buz veya soğuk suya batırılmış bezler uygulanarak hafifletilebilir. Uçuklar için alternatif tedaviler, limon özü içeren dudak balsamı kullanmayı içerir.
Düzenli olarak lizin takviyesi almak, bazı insanlar için daha az sıklıkta salgınlarla ilişkilidir.
Aloe bitkisinin yapraklarında bulunan serinletici jel olan Aloe vera, uçukları rahatlatabilir. Aloe vera jeli veya aloe vera dudak kremini günde üç kez uçuk üzerine uygulayın.
Vazelin gibi petrol bazlı bir jel uçuğu mutlaka iyileştirmez, ancak rahatsızlığı hafifletebilir. Vazelin çatlamayı önlemeye yardımcı olur. Aynı zamanda dış tahriş edici maddelere karşı koruyucu bir bariyer görevi görür.
Cadı fındığı, uçukların kurumasına ve iyileşmesine yardımcı olabilecek doğal bir büzücüdür, ancak uygulama acıtabilir. Bir çalışmada bilim adamları, cadı fındığının uçukların yayılmasını engelleyebilecek antiviral özelliklere sahip olduğunu gösterdi. Buna rağmen, uçukların nemli veya kuru tutulduklarında daha hızlı iyileşip iyileşmeyeceğine dair karar hala geçerli değil.
Uçuklara her zaman temiz bir pamuklu çubuk veya pamuk yumağı kullanarak ev ilaçları, kremler, jeller veya merhemler uygulayın.
Aft Yaraları ve Uçuk
Aft yaraları ve uçuklar hem ağrıya hem de rahatsızlığa neden olur, ancak benzerliklerinin bittiği yer burasıdır. Aftlar ağız, dil, boğaz ve yanakların iç kısmında oluşan ülserlerdir. Genellikle düz lezyonlardır. Bulaşıcı değildirler ve herpes simpleks virüsünden kaynaklanmazlar.
Uçuklar genellikle dudaklarda ve ağzın dışında bulunur. Oldukça bulaşıcıdırlar. Uçuklar şişer ve “kabarcıklı” bir görünüme sahiptir.
Uçuk Bulaşması Nasıl Önlenir?
Uçukların diğer insanlara yayılmasını önlemek için ellerinizi sık sık yıkamalı ve başkalarıyla cilt temasından kaçınmalısınız. Dudak kremi ve mutfak eşyaları gibi ağzınıza değen eşyaları salgın sırasında başkalarıyla paylaşmadığınızdan emin olun.
Tetikleyicilerinizi öğrenerek ve bunları önlemek için adımlar atarak uçuk virüsünün yeniden etkinleştirilmesini önlemeye yardımcı olabilirsiniz. Bazı önleme ipuçları şunları içerir:
- Güneşteyken uçuklarınız oluyorsa, güneş ışınlarına maruz kalmadan önce çinko oksit dudak balsamı uygulayın.
- Her stresli olduğunuzda uçuk çıkarsa, meditasyon ve günlük kaydı gibi stres yönetimi tekniklerini uygulayın.
- Uçuğu olan birini öpmekten kaçının ve aktif genital herpesi olan biriyle oral seks yapmayın.