Genel olarak konuşursak, öksürük tamamen normaldir. Öksürük, boğazınızı balgam ve diğer tahriş edici maddelerden uzak tutmanıza yardımcı olabilir. Bununla birlikte, sürekli öksürmek aşağıdakiler gibi bir dizi durumun belirtisi olabilir.
- Alerji
- Viral bir enfeksiyon
- Bakteriyel enfeksiyon
Bazen öksürük, ciğerlerinizle ilgili herhangi bir şeyden kaynaklanmaz. Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) de öksürüğe neden olabilir.
Soğuk algınlığı, alerji ve sinüs enfeksiyonlarına bağlı öksürükleri bir dizi reçetesiz (OTC) ilaçla tedavi edebilirsiniz. Bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotik gerektirir.
İlaç tedavisinin yanı sıra doktorunuza öksürüğünüze yardımcı olacak diğer seçenekleri sorabilirsiniz. Aşağıda dikkate alınması gereken bazı doğal çözümleri listeledik.
1. Bal
Bal, boğaz ağrısı için köklü bir çaredir. Bir araştırmaya göre, öksürük baskılayıcı dekstrometorfan (DM) içeren OTC ilaçlarından daha etkili bir şekilde öksürükleri rahatlatabilir.
2 çay kaşığı kadar balı bitki çayı veya ılık su ve limon ile karıştırarak evde kendi öksürük ilacınızı oluşturabilirsiniz. Bal yatıştırıcı olurken, limon suyu tıkanıklığa yardımcı olabilir. Ayrıca 2 çay kaşığı bal yiyebilir veya atıştırmalık olarak ekmek üzerine sürebilirsiniz.
2. Probiyotikler
Probiyotikler, bir dizi sağlık yararı sağlayabilen mikroorganizmalardır. Öksürüğü doğrudan gidermeseler de, gastrointestinal floranızı dengelemeye yardımcı olurlar. Gastrointestinal flora, bağırsaklarınızda yaşayan bakterilerdir. Bu denge, vücudun her yerinde bağışıklık sistemi işlevini destekleyebilir. 2015 yılında yapılan bir araştırma, çeşitli probiyotik türleri verildikten sonra üst solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanan kişilerin sayısında bir azalma olduğunu gösterdi, ancak kanıtlar hala yetersiz.
Her takviye üreticisinin farklı günlük önerilen alımları olabilir. Probiyotikler ayrıca bazı yoğurt çeşitlerine eklenir ve miso çorbası ve ekşi mayalı ekmeklerde bulunur.
Mevcut probiyotiklerin varyasyonları göz önüne alındığında, hangi probiyotikin sizin ve durumunuz için uygun olduğu konusunda doktorunuzla konuşmalısınız. Probiyotik almanın en doğal yolu, aşağıdakileri içeren fermente gıdalardır:
- Miso çorbası
- Lâhana turşusu
- Yoğurt
- Kefir
- Kombu çayı
- Kimchi (Bir çeşit yöresel Kore yemeği)
- Ekşi maya
3. Bromelain
Ananası genellikle öksürük ilacı olarak düşünmezsiniz, ancak bunun nedeni bromelaini hiç duymamış olmanız olabilir. Sadece ananasın gövdesinde ve meyvesinde bulunan bir enzim olan bromelainin, boğazınızdaki mukusu gevşetmenin yanı sıra öksürükleri bastırmaya yardımcı olabileceğine dair çok az kanıt var. Ananas ve bromelainin faydalarından en iyi şekilde yararlanmak için günde üç kez bir dilim ananas yiyin veya 3.5 ons taze ananas suyu için.
Ayrıca öksürük ve mukusa katkıda bulunabilecek sinüzit ve alerjiye dayalı sinüs sorunlarını gidermeye yardımcı olabileceğine dair iddialar da var. Ancak, bunu destekleyecek yeterli kanıt yoktur.
Bazen iltihaplanma ve şişmeyi tedavi etmek için de kullanılır.
Kan inceltici alan çocuklar veya yetişkinler bromelain takviyesi almamalıdır. Ayrıca, amoksisilin gibi antibiyotik alıyorsanız, antibiyotiğin emilimini artırabileceğinden bromelain kullanırken dikkatli olun. Yeni ve bilmediğiniz takviyeleri almadan önce daima doktorunuzla konuşun.
4. Nane
Nane yaprakları iyileştirici özellikleri ile bilinir. Nane içindeki mentol, boğazı yatıştırmaya yardımcı olabilir ve dekonjestan görevi görerek mukusun parçalanmasına yardımcı olur.
Nane çayı içerek veya buhar tedavisinden nane buharını soluyarak fayda sağlayabilirsiniz.
Buhar tedavisi yapmak için, yeni kaynamış bir bardak suya 7 veya 8 damla nane esansiyel yağı ekleyin. Başınızın üzerine bir havlu örtün ve doğrudan suyun üzerinde derin nefes alın.
5. Hatmi kökü
Hatmi kökü, yaz aylarında çiçek açan çok yıllık bir bitki olan Althaea officinalis’ten yapılır. Hatmi bitkisinin yaprakları ve kökleri eski çağlardan beri boğaz ağrılarını tedavi etmek ve öksürükleri bastırmak için kullanılmıştır.
2020’de bir laboratuvarda yapılan bir araştırma, hatmi bitkisinin boğaz ve sinüslerin tahriş olmuş dokuları üzerindeki yatıştırıcı etkisi nedeniyle öksürüğü azaltmada etkili olduğunu buldu. Bu, bitkinin anti-inflamatuar ve anti-oksidatif özelliklerinden kaynaklanıyor olabilir.
Hatmi kökü ayrıca boğazı kaplayan ve tahrişi yatıştıran müsilaj içerir.
Günümüzde hatmi kökünü çay olarak veya kapsül şeklinde alabilirsiniz. Sıcak çay, boğaz ağrısının eşlik ettiği öksürüğü yatıştırabilir.
Bitki genellikle güvenli kabul edilse de, hem hatmi kökü hem de yaprakları çocuklar için önerilmez.
6. Kekik
Kekik, bazıları tarafından solunum yolu hastalıkları için kullanılır. Akut bronşiti olan 361 kişiyi kapsayan küçük bir çalışma, sarmaşıkla karıştırılmış kekik yapraklarından elde edilen özün, kısa süreli bronşitin yanı sıra öksürüğü de hafifletmeye yardımcı olabileceğini öne sürmüştür.
Yapraklar, öksürükle ilgili boğaz kaslarını gevşeten ve iltihabı azaltan flavonoidler adı verilen bileşikler içerir.
2 çay kaşığı ezilmiş kekik yaprağı ve 1 su bardağı kaynar su kullanarak evde kekik çayı yapabilirsiniz. Kabı kapatın, 10 dakika demleyin ve süzün.
7. Tuzlu su gargarası
Çare nispeten basit görünse de, bir tuz ve su gargarası öksürmenize neden olan cızırtılı bir boğazı yatıştırmaya yardımcı olabilir. 1/4 ila 1/2 çay kaşığı tuzu 225 gr. ılık suyla karıştırmak tahrişi hafifletmeye yardımcı olabilir.
6 yaşından küçük çocuklar özellikle gargara yapma konusunda başarısız olduklarından, bu yaş grubu için başka çareler denemeniz gerekmektedir.
8. Zencefil
Zencefil popüler bir geleneksel ilaçtır. Genellikle mide bulantısını ve mide rahatsızlığını tedavi etmek için kullanılır, ancak öksürüğü de yatıştırabilir.
Bir laboratuvar çalışması, zencefilin hava yolu kaslarını gevşettiğini öne sürüyor. Bu öksürük de dahil olmak üzere astım semptomları için faydalı olabilir.
Zencefil ayrıca boğazdaki iltihaplanmayı ve şişmeyi azaltabilecek iltihap önleyici bileşiklere sahiptir.
Öksürüğünüz varsa, zencefil çayı en iyi seçimdir. Sıcak sıvı boğazınızdaki tahrişi, kuruluğu ve mukusu azaltabilir.
Zencefil çayı yapmak için 2,5 cm. taze zencefil kökü dilimleyin. Çayı ne kadar güçlü istediğinize bağlı olarak 1 bardak suda 10 ila 15 dakika kaynatın. Ayrıca mağazadan veya çevrimiçi olarak zencefil çayı poşetleri satın alabilirsiniz.
9. Kaygan karaağaç
Kaygan karaağaç, öksürük ve boğaz ağrısı için eski bir çaredir. İltihabı azalttığı ve boğazınızın astarını yatıştırdığı söylenir. Bu yararı doğrulamak için kesin bir kanıt yok. Bununla birlikte, kaygan karaağaç ciddi yan etkilerle ilişkili değildir.
Kaygan karaağaç kapsüller, tabletler, pastiller ve çay olarak mevcuttur. Pastiller ve çay boğaz tahrişini hafifletmek için idealdir.
10. Zerdeçal
Zerdeçal, geleneksel olarak yıllardır öksürük de dahil olmak üzere birçok rahatsızlık için kullanılmıştır. Aktif bileşiği olan kurkumin, güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
Karabiber ile zerdeçal tüketilmesi tavsiye edilir. Bunun nedeni, karabiberdeki ana bileşik olan piperin, zerdeçalın biyoyararlanımını arttırmasıdır. Bu, vücudunuzun zerdeçal emilimini destekler.
Sıcak zerdeçal çayı veya altın sütü yudumlamayı deneyin. Tatlandırmak için bir tutam karabiber ve biraz bal ekleyin.
11. Asit reflü tetikleyicilerinden kaçının
GERD veya asit reflü, mide içeriğiniz boğazınıza geri aktığında ortaya çıkar. Bu, tahrişe neden olarak öksürüğe neden olabilir. Aslında, kronik öksürüklerin yaklaşık yüzde 40’ına asit reflü neden olur.
Belirtilerinize GERD’in neden olduğunu düşünüyorsanız, yaygın tetikleyici gıdalardan kaçınmak yardımcı olabilir. Bu, aşağıdaki gibi yiyecekleri içerir:
- Kafein
- Alkol
- Çikolata
- Karbonatlı içecekler
- Turunçgiller gibi asitli yiyecekler
12. Bol sıvı tüketin
Öksürüğü hafifletmenin en iyi yollarından biri bol sıvı içmektir. Sıvı içmek, öksürüğün yaygın bir nedeni olan boğazınızdaki kuruluğu gidermeye yardımcı olabilir. Ayrıca öksürüğü ve tıkanıklığı hafifletebilen mukusun incelmesine yardımcı olur.
Et suyu veya çay gibi sıcak sıvılar öksürük için idealdir. Soğuk bir içecek tercih ediyorsanız, su veya şekersiz çay gibi gazsız bir içecek tercih edin. Buz küplerini emmek de yardımcı olabilir.
Öksürük Nasıl Önlenir?
Öksürüğü nasıl tedavi edeceğinizi öğrenmenin yanı sıra, ilk etapta onları nasıl önleyeceğinizi öğrenmek isteyebilirsiniz.
Gripten korunmaya yardımcı olmak için, genellikle Ekim ayında başlayarak yıllık grip aşınızı yaptırdığınızdan emin olun. Alabileceğiniz diğer adımlar şunları içerir:
- Hasta olan diğer kişilerle temastan kaçının. Hasta olduğunuzu biliyorsanız, başkalarını hasta etmemek için işe, okula veya başkalarıyla iletişim halinde olacağınız diğer yerlere gitmekten kaçının.
- Öksürürken veya hapşırırken, tercihen bir mendil kullanarak (kullandıktan hemen sonra attığınız) veya dirseğinize öksürerek burnunuzu ve ağzınızı kapatın.
- Susuz kalmamak için bol sıvı tüketin. Evinizin, iş yerinizin veya okulunuzun ortak alanlarını sık sık temizleyin. Bu özellikle tezgahlar, oyuncaklar veya cep telefonları için önemlidir.
- Özellikle öksürdükten, yemek yedikten, tuvalete gittikten veya hasta birine baktıktan sonra ellerinizi sık sık yıkayın.
Alerjilerde, sizi etkileyen alerjenleri belirleyerek ve bunlara maruz kalmaktan kaçınarak alevlenmelerin azaltılmasına yardımcı olabilirsiniz. Yaygın alerjenler şunları içerir:
- Ağaçlar
- Polen
- Toz zerreleri
- Hayvan tüyleri
- Küf
- Haşaratlar
Alerji aşıları da yararlıdır ve alerjenlere duyarlılığınızı azaltabilir. Hangi planın sizin için doğru olduğu konusunda doktorunuzla konuşun.
Doktorunuzu Ne Zaman Aramalısınız?
Öksürüğünüz nefes alma yeteneğinizi etkiliyorsa veya kan tükürüyorsanız acil tıbbi tedavi alın. Öksürüğünüze ek olarak aşağıdaki belirtilerle karşılaşırsanız doktorunuza görünün:
- Titreme
- Dehidrasyon
- 101°F’den (38°C) daha yüksek ateş
- Halsizlik veya genel bir iyi olmama hissi
- Kötü kokulu, kalın, yeşil veya sarı renkli balgamı olan üretken öksürük
- Halsizlik
Bal ve tuzlu su gargaraları öksürük için popüler ev ilaçlarıdır. Nane, zencefil, kaygan karaağaç, kekik, zerdeçal veya hatmi kökünden yapılmış bitki çaylarını da içebilirsiniz.
Bromelain takviyelerinin ve probiyotiklerin öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar var, ancak daha fazla kanıt gerekiyor. Ek olarak, öksürüğünüz GERD’den kaynaklanıyorsa tetikleyici gıdalardan kaçınmak yardımcı olabilir. Öksürüğü yatıştırmak için bol sıvı içmek de önemlidir.
Öksürüğünüz devam ederse mutlaka doktorunuza görünün. Belirtilerinize neyin neden olduğunu belirlemenize ve öksürüğünüz için en iyi tedaviyi bulmanıza yardımcı olabilirler.