Brusella (ya da Brucella), Brucellosis hastalığına neden olan bir bakteridir. Gram-negatif, aerop, ve hareketsiz bir bakteri olan Brucella, genellikle hayvanlarda bulunur ve insanlara enfekte hayvanlarla doğrudan temas veya kontamine hayvan ürünleri (örneğin pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri) tüketimi yoluyla bulaşır. Brucella türleri arasında en yaygın olarak bilinenler şunlardır:
- Brucella melitensis: Genellikle koyun ve keçilerde bulunur. İnsanlarda brucellozisin en şiddetli formuna neden olur.
- Brucella abortus: Genellikle sığırlarda bulunur. İnsanlarda daha hafif bir brucellozis formuna neden olur.
- Brucella suis: Domuzlarda bulunur ve insanlarda çeşitli enfeksiyonlara neden olabilir.
- Brucella canis: Köpeklerde bulunur ve insanlarda enfeksiyona neden olabilir.
Brusella Hastalığının Tarihçesi
Brusella hastalığı, insanlık tarihinde uzun bir geçmişe sahip olup, tarih boyunca çeşitli isimlerle anılmıştır. Hastalığın tarihçesi, insanoğlunun tarım ve hayvancılıkla uğraşmaya başlamasıyla yakından ilişkilidir. İşte brucellozisin tarihçesine dair bazı önemli noktalar:
Antik Dönem
- Hipokrat’ın Yazıları: Antik Yunan hekimi Hipokrat, benzer semptomlara sahip bir hastalıktan bahsetmiştir. Ancak, bu yazılarda tarif edilen hastalığın kesin olarak brucellozis olduğu bilinmemektedir.
19. Yüzyıl
- Kraliyet Deniz Kuvvetleri Doktoru Sir David Bruce: Hastalığın modern tıptaki keşfi, 1887 yılında Malta’da Kraliyet Deniz Kuvvetleri’nde görevli İskoç doktor Sir David Bruce tarafından yapılmıştır. Bruce, hastalığın nedenini araştırırken, Brucella melitensis bakterisini izole etmeyi başarmıştır. Bu bakteriye onun adı verilmiştir.
- Malta Ateşi: 19. yüzyılın sonlarında, hastalık “Malta ateşi” olarak biliniyordu. Bu isim, hastalığın özellikle Malta adasında yaygın olmasından kaynaklanıyordu.
20. Yüzyıl
- Brucella Türlerinin Tanımlanması: 20. yüzyılın başlarında, çeşitli Brucella türleri tanımlandı. Örneğin, Brucella abortus 1897’de Bernhard Bang tarafından sığırlarda keşfedildi ve Brucella suis 1914’te H. Traum tarafından domuzlarda tanımlandı.
- Hastalığın Kontrol Altına Alınması: 20. yüzyılda, pastörizasyon ve hayvanların aşılanması gibi önleyici tedbirler hastalığın yayılmasını önemli ölçüde azalttı. Özellikle, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin tüketiminin azaltılması, insanlardaki enfeksiyon oranlarını düşürdü.
- Askeri Kullanım: Brucella bakterileri, 20. yüzyılın ortalarında biyolojik silah olarak kullanma potansiyeli nedeniyle askeri araştırmalara konu oldu. Ancak, etkili bir biyolojik silah olarak kullanılmadılar.
Modern Dönem
- Günümüzde Durum: Günümüzde brucellozis, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ve hayvancılığın yoğun olduğu bölgelerde hala önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Modern tıpta, antibiyotik tedavisi ile hastalık kontrol altına alınabilse de, önleyici tedbirler ve halk sağlığı uygulamaları hastalığın yayılmasını önlemede kritik rol oynamaktadır.
Brusella hastalığının tarihçesi, insanlık tarihi boyunca hayvanlarla olan ilişkimizi ve bu ilişkinin sağlık üzerindeki etkilerini göstermesi açısından önemli bir örnek teşkil eder.
Belirtiler
Brucella enfeksiyonu, akut, subakut veya kronik formda olabilir ve belirtileri oldukça değişken olabilir. Ortak belirtiler arasında:
- Yüksek ateş
- Terleme (genellikle gece terlemeleri)
- Kas ve eklem ağrıları
- Halsizlik ve yorgunluk
- Baş ağrısı
- İştah kaybı ve kilo kaybı
- Karın ağrısı
Teşhis ve Tedavi
Brucellozis tanısı genellikle kan testleri ve bakteriyolojik kültürler aracılığıyla konur. Tedavi, genellikle antibiyotiklerin (örneğin doksisiklin ve rifampin) kombinasyonunu içerir ve enfeksiyonun nüksetmesini önlemek için uzun süreli tedavi gerektirir.
Korunma
Brucella enfeksiyonundan korunmanın en iyi yolu, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinden kaçınmak, enfekte hayvanlarla temastan kaçınmak ve hayvanlarla çalışan kişilerin uygun koruyucu önlemler almasıdır. Hayvanların aşılanması da hastalığın yayılmasını önlemede önemli bir rol oynar.
Brusella, özellikle hayvancılıkla uğraşan bölgelerde önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, bu hastalığın yayılmasını kontrol altına almak için hem veterinerlik hem de halk sağlığı önlemleri büyük önem taşır.