Devre kesici, hisse senedi piyasalarında veya diğer finansal piyasalarda anormal fiyat hareketlerini önlemek amacıyla kullanılan bir mekanizmadır. Piyasalarda aşırı dalgalanmalara karşı yatırımcıları korumak, panik satışlarını ve alımlarını engellemek için devreye girer. Özellikle ani ve büyük fiyat değişiklikleri sırasında piyasanın istikrarını korumak için kullanılır.
Nasıl Çalışır?
Devre kesici mekanizması, belirli bir hisse senedinin veya piyasanın genelinde, önceden belirlenmiş bir fiyat aralığı dışında işlem gördüğünde otomatik olarak devreye girer. Bu aralıklar, genellikle yüzde olarak belirlenir ve hisse senedinin veya piyasanın likiditesine, volatilitesine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Adım Adım Çalışma Prensibi:
- Belirli Bir Fiyat Eşiği Belirlenir: Her hisse senedi için belirli bir fiyat aralığı belirlenir. Örneğin, bir hisse senedi için günlük maksimum %10 artış veya düşüş eşiği olabilir.
- Anormal Hareket Tespiti: Hisse senedinin fiyatı bu eşiğin dışına çıktığında, devre kesici devreye girer.
- İşlemlerin Durdurulması: Devre kesici etkinleştirildiğinde, hisse senedinin ticareti geçici olarak durdurulur. Bu süre zarfında piyasa oyuncuları durum değerlendirmesi yapabilir ve aşırı volatiliteye karşı önlemler alınabilir.
- İşlemlerin Yeniden Başlatılması: Belirli bir süre sonra, piyasanın tekrar istikrara kavuşması amacıyla işlemler yeniden başlatılır.
Ne Zaman Devreye Girer?
Devre kesici mekanizması, belirli durumlarda devreye girer:
- Hızlı Fiyat Değişiklikleri: Hisse senedi fiyatının kısa bir süre içinde belirlenen eşiğin üzerine çıkması veya altına düşmesi durumunda.
- Yoğun Alım-Satım: Ani ve yüksek hacimli alım-satımların meydana gelmesi durumunda.
- Piyasa Panik Durumları: Genel piyasa koşullarının aniden kötüleşmesi ve panik satışlarının başlaması durumunda.
Devre Kesici Hisseyi Nasıl Etkiler?
- Volatilitenin Azaltılması: Devre kesiciler, ani fiyat hareketlerini durdurarak volatiliteyi azaltır ve piyasanın daha istikrarlı hale gelmesine yardımcı olur.
- Panik Satışların Önlenmesi: Piyasada panik satışlarının önüne geçerek yatırımcıların daha sakin ve düşünerek hareket etmelerini sağlar.
- Fiyatın İstikrar Kazanması: Devre kesici sonrası fiyat hareketleri daha istikrarlı bir şekilde devam edebilir. Yatırımcılar, fiyatın tekrar dengeye oturmasını bekleyebilirler.
- Yatırımcı Güveni: Piyasanın daha düzenli ve kontrollü bir şekilde işlem görmesi, yatırımcı güvenini artırabilir.
Örnek
Varsayalım ki ABC şirketinin hisse senedi fiyatı aniden %10 düştü. Bu durumda, eğer borsa yönetimi %5’lik bir devre kesici eşiği belirlediyse, bu düşüşün %5’lik kısmından sonra devre kesici devreye girer ve işlemler durdurulur. Böylece yatırımcılar panik yapmadan durumu değerlendirme fırsatı bulur ve fiyat dengelenebilir.
Devre kesiciler, piyasa istikrarını korumak için önemli bir araçtır ve yatırımcıların ani dalgalanmalardan korunmasına yardımcı olur.