Vücudun işlevini ve görevlerini tam olarak yerine getirebilmesi için düzenli olarak çalışmaya ihtiyacı vardır. Bu düzenli çalışma da vücudun biyolojik saatinin doğru çalışmasından geçmektedir. Vücut saatini beyin yönetir. Açlık, uyku, vücut sıcaklığı ve vücut metabolizmasının işlemesi devamlı olarak bu biyolojik dengeye göre işler.
Vücutta biyolojik saatin günlük düzenini düzenleyen hormon melatonindir. Bu hormonun en önemli özelliği karanlıkta salınmasıdır. Vücudun uykuya geçmesini sağlar. Bu hormon genel olarak 23.00 – 05.00 saatleri arası salgılanmaktadır.
Vücut Biyolojik Saatini Bozan Durumlar
- Uzun uçak yolculukları olarak da bilinen Jet – Lag biyolojik saatin bozulmasında en büyük sebeptir. Böyle bir durum yaşayan kişide uykusuzluk, yorgunluk ve iştahsızlık gibi durumlar gözlenir.
- Gece işinde çalışan kişilerin de biyolojik saatleri düzensizdir.
- Bazı sebeplerden dolayı uykusuz kalma. (özellikle yeni anne olan kişiler)
- Uzay yolculuklarına katılan kişiler.
- Geceleri yapılan gereksiz atıştırmalar.
- Dizüstü bilgisayarlar, cep telefonları ve televizyonlar mümkün olduğu kadar uzak tutulmalıdır. Çünkü bu tür elektronik cihazlar melatonin hormonunun salgılanmasını engelleyen mavi ışık yayarlar.
- Işıkların açık tutulması.
Biyolojik saatimiz beyinde bulunur ve bu saat beyinde ki epifiz bezi içindedir. Merkezde bulunan bir hücre topluluğu saat proteinlerini salgılayarak biyolojik saati kontrol eder.
Peki biyolojik saat bozulduğu zaman ne olur?
İnsan vücudu bulunduğu ortama uyum sağlayacak şekilde kusursuz bir şekilde yaratılmıştır. Bundan dolayı vücut hangi yerde olursa olsun alıştığı düzeni sürdürmek ister ama gerekli bazı şartlar sağlanmadığı zaman vücutta birtakım olumsuzluklar ortaya çıkar. Vücudun biyolojik saati bozulduğu zaman, hormonlarda düzensizlikler, aşırı şişmanlık, şeker hastalığı, uyku düzeninde bozulmalar ve kanser gibi vücudun işleyişini doğrudan etkileyen önemli hastalıklar ortaya çıkar. Ayrıca son zamanlarda ortaya çıkan ve oldukça önemli bir rahatsızlık olarak kabul edilen bipolar bozukluk – manik depresif biyolojik saat düzeninin bozulmasıyla yakından ilgilidir.